فرش‌های فاخر و اصیل قوم کرد در ایران

کردستان یکی از معروف‌ترین مناطق ایران در خلق و ارائه انواع فرش‌های دستباف است. قالی‌بافی در این استان پیشه باسابقه‌ای است که از سال‌ها پیش افراد ساکن مراکز شهری و روستایی این منطقه را به خود مشغول کرده است و درنتیجه شهرت فراوانی برای فرش ایران در بازارهای خارج و داخل به همراه آورده است. در پست قبلی فرش حیدریان از فرش دستباف این منطقه و ویژگی‌های خاص آن صحبت کردیم. در این پست از وبلاگ فرش حیدریان سعی داریم انواع فرش‌هایی که در این منطقه بافته می‌شوند را با هم مرور کنیم.

فرش دستباف سنندج

سنندج مرکز استان کردستان ایران و یکی از بزرگ‌ترین و کهن‌ترین مهدهای تمدن در ایران‌زمین است. از یکی دو قرن پیش تا امروز، ظریف‌ترین فرش‌های یک پوده مشرق زمین در این منطقه بافته شده است. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های قالی دستباف سنندج آن است که با الیاف بسیار تابیده‌شده‌ای بافته می‌شود، درنتیجه گره‌های آن در پشت فرش به‌خوبی دیده می‌شوند. فرش‌های سنندج با گره‌ای از نوع متقارن و یا به عبارتی گره ترکی بافته می‌شوند.

یک از معروف‌ترین کارگاه‌هایی که دست‌بافته‌های باکیفیتی و پرطرفداری را از کردستان را ارائه می‌کند، کارگاه استاد وکیلی است. بافنده‌های سنندجی این روزها بیشتر تمایل دارند فرش‌های خود را در اندازه‌های کوچکی مثل پشتی، ذرع و نیم و سجاده و به ندرت کلگی ببافند. پشم مصرفی در فرش‌های دستباف سنندج بیشتر از نوع دست ریس و بسیار نازک بوده و رنگرزی‌شان نیز بسیار دقیق است. در فرش‌های این منطقه اغلب رنگ‌های طبیعی در مایه‌های، آبی سرمه‌ای قرمز، مغز پسته‌ای، عاجی، طلائی، هلوئی، قهوه‌ای و سبز به کار می‌رود.

طرح‌های فرش‌های دستباف سنندج بیشتر در سبک هندسی یا طرح‌های ترنج‌دار بزرگ شش‌گوشه، بندی دسته‌گل و بته‌ای است. در سنندج طرح تلفیقی هراتی و بته‌ای در سبک هندسی یا ترنجی شش‌گوش و حاشیه‌ای کاملاً اختصاصی بافته می‌شود بدین‌صورت که زمینه فرش با درون‌مایه‌های هراتی و حاشیه آن با نقش بته‌های بزرگ که بته‌ها مانند دانه‌های تسبیح به دنبال یکدیگر قرار گرفته‌اند بافته شده‌اند.

فرش دستباف بیجار

شهرستان بیجار مرکز اداری و سیاسی منطقه گروس و دومین مرکز بااهمیت استان کردستان در تمامی زمینه‌ها از جمله قالی‌بافی است. در گذشته، در این شهر فرش‌های با گره ترکی و با تراکم نسبتاً بالا بافته می‌شده که رج‌شمار آن از ۱۰۰۰ تا ۳۶۰۰ گره در دسی‌متر مربع متغیر بوده است.

بافنده‌های قالی بیجار سخاوتمندانه نخ‌های پود را گاهی تا پنج نخ افزایش داده و به خاطر پرزهای بلند فرش‌هایشان سنگین‌تر از آثار سایر مناطق بوده است. وزن و تراکم این فرش‌ها در گذشته به حدی بود که به سهولت نمی‌شد آن‌ها را تا کرد چراکه احتمال شکسته شدن و پاره شدنشان وجود داشت.

در شهر بیجار و روستاهای مجاور آن حدود ۸۰۰۰ دار قالی و نزدیک ۱۶۰۰۰ بافنده به کار بافت فرش‌های خوش‌رنگ و رو، بادوام و اصطلاحاً پرگوشت مشغول‌اند. یکی از مهم‌ترین عیوب رایج در قالی‌بافی این منطقه آن است که در کارگاه‌های محلی قالی‌ها اغلب تا حدودی کج‌وکوله می‌شوند. مجموعه فرش حیدریان به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فرش بیجار در منطقه گروس با آگاهی بر این عیب و گسترش نظارت خود بر کارگاه، این عیب را در قالی‌های گروس‌باف فرش حیدریان برطرف کرده است. امروزه قالی‌های گروس‌باف فرش حیدریان تنوع چشمگیری از اندازه و رنگ‌بندی را روی نقش‌مایه‌های اصیل این منطقه ارائه می‌کنند.

بهترین فرش‌های منطقه بیجار را بافنده‌های ایل شاهسون از تیره امیر افشاری می‌بافند که در شمال بیجار و اطراف تکاب بافته می‌شوند. به همین خاطر گاهی فرش‌های آنان با دست‌بافته‌های ایل افشار که در حوالی کرمان زندگی می‌کنند، مشابهت پیدا می‌کند. طرح‌های بیجار و روش‌های بافت آن کم‌وبیش متفاوت از فرش‌های دستباف سنندج است و فرش‌های آن‌ها اغلب در با نقشه‌های دهن اژدری افشان، گل‌دار و یا شاخه شکسته بافته می‌شوند.

فرش دستباف کردستان در مجموعه حیدریان

فرش حیدریان کارگاه‌های بسیاری در استان کردستان دایر کرده و بیش از چند دهه است که با نظارت دقیق، تأمین مواد اولیه باکیفیت و به‌کارگیری ماهرترین بافندگان نه‌تنها کیفیت تولیدات این منطقه را افزایش داده، بلکه صدها اثر فاخر از این استان را به مجموعه خود اضافه کرده است. امروزه فرش‌های دستباف کردستان در مجموعه حیدریان به خاطر رج‌شمار بالا، رنگرزی طبیعی، طرح اصیل و طراحی دقیق و زیبا یکی از پرطرفدارترین آثار این مجموعه محسوب می‌شوند. برای بازدید از فرش و گلیم‌های دستباف کردستان در این مجموعه می‌توانید به گالری‌های مختلف فرش حیدریان سر بزنید و یا به فروشگاه‌های زییین و فرش حیدریان سر بزنید.