وقتی فرش قدیمی و مخاطب جدید است

بارها برای ما پیش آمده که به صدها حجره و فروشگاه فرش‌فروشی سرزده‌ایم تا فرشی باب میلمان را پیدا کنیم، اما دریغ! گاهی فرش‌هایی که در بازار می‌بینیم چنان‌اند که انگار از خط تولید یک کارخانه در قرن 8 هجری بیرون می‌آیند. اصلاً مناسب سلیقه انسان امروزی نیستند، درحالی‌که وقتی فرش‌های 7 قرن پیش را در مقایسه با سایر آثار آن دوران مشاهده می‌کنیم، کاملاً معلوم است که در آن دوران این فرش‌ها کاملاً به‌روز و مطابق با سلیقه رایج در جامعه آن دوران بودند. در این مطلب از وبلاگ فرش حیدریان قصد داریم در مورد این شکاف و راه‌حل‌های پر کردن آن صحبت کنیم.

تحولات بنیادین سلیقه امروزی

خیلی وقت‌ها که در موزه‌ها پرسه می‌زنیم یا به گنجینه‌های قدیمی خانه‌هایمان سرک می‌کشیم این سؤال مانند زنگ در گوشمان به صدا درمی‌آید که چه شد که سلیقه‌مان این‌قدر تغییر کرد؟ چرا این روزها بیشتر دوست داریم خانه‌هایمان را با معیارهای جهانی و بین‌المللی زیبا کنیم؟ در جواب باید گریزی بزنیم به تاریخ روابطمان با غرب. در دوره صفوی روابط ما با غرب در حد رفت‌وآمد چند سفیر و جهانگرد از غرب به ایران و برعکس بود. گاهی رجال و بازرگانان هم رفت‌وآمدی داشتند، اما در کل آن‌قدری نبود که تأثیر زیادی بگذارد. در دوره‌های بعد یعنی دوره افشار، زند و قاجار این روابط گسترده شد. ایرانیان به اروپا رفتند و بخشی از سلیقه غربی که نقش گل فرنگ بود را با خود به ایران آوردند. رفته‌رفته با ظهور هنر مدرن در اروپا و گسترش روابط ما با غرب در دوره پهلوی موجی از نوگرایی وارد ایران شد که امروز هم فروکش نکرده است.

این روزها همه ما از دریچه موبایل‌هایمان در کسری از ثانیه با جهان ارتباط می‌گیریم، پس بدیهی است که سلیقه‌مان هم جهانی شده باشد. طبیعی است که بخواهیم بخشی از جهان بزرگ‌تری باشیم و با سلیقه و انتخاب‌هایمان خود را به جهان خارج از ایران معرفی کنیم.

چرا فرش‌ها هنوز قدیمی‌اند؟!

فرش دستباف ایرانی، همان‌طور که از نامش هم پیداست، مال ایران است. میراثی گران‌بها و هزاران ساله است که غرب به اندازه ما از نعمت آن بهره‌مند نبوده است. پس وقتی سروکله غرب با مدرنیته‌اش پیدا می‌شود، حرفی برای فرش دستباف ندارد. یا حتی اگر داشته باشد هم به دل نمی‌نشیند. از طرفی فرش‌بافی و طراحی فرش، هنری سنتی است، که آموزش غربی ندارد، پس همچنان به شیوه سنتی طراحی می‌شود. همین شیوه طراحی باعث می‌شود فرش‌ها همچنان بر پایه الگوهای طراحی چند قرن پیش خلق بشوند.

اما، چه می‌شود کرد؟

مهم‌ترین سؤالی که ما در فرش حیدریان همواره از خودمان می‌پرسیم همین است که: چه می‌شود کرد؟! برای پاسخ به این سؤال ما به دوره طلایی طراحی فرش دستباف ایرانی، یعنی عصر صفوی برگشتیم و دیدیم که در آن دوران، بزرگ‌ترین هنرمندان نقاش زمانه، کار طراحی فرش‌ها را انجام می‌داند. کسانی که زیبایی‌شناسی هنر ایرانی را در حد کمال می‌دانستند، با سلیقه مردم و سفارش‌دهندگان آشنایی کامل داشتند و مهم‌تر از همه این‌ها حرفی خاص برای گفتن داشتند که آن را از طریق نقش‌مایه‌ها و ترکیب‌بندی و رنگ‌بندی به گوش مخاطبان می‌رساندند.

پس، ما هم در مجموعه‌های مختلفمان به سراغ هنرمندان بزرگ و مؤلفی رفتیم که هنر را می‌شناسند، در بطن جامعه زندگی می‌کنند و از سلیقه مردم آگاه‌اند و مهم‌تر از همه حرفی برای گفتن دارند. از ایشان خواستیم تا مجموعه‌هایی را با الهام از فرهنگ و هنر ایرانی طراحی کنند، اما به‌گونه‌ای که دل مخاطب امروزی را هم ببرد و بتواند به بخشی از سبک زندگی نوین ما بدل شود.

فرش‌های باغ ایرانی شیزارو نمونه‌ای عالی از همراهی هنر نو و صنعت کهن

یکی از زیباترین مجموعه‌هایی که در سال‌های اخیر در مجموعه فرش حیدریان خلق شده، کالکشن باغ ایرانی است که آثار آن توسط استودیو شیزارو طراحی شده‌اند. استودیو شیزارو به‌عنوان یکی از استودیوهای پیشرو در عرصه‌های مختلف هنری، مفهوم باغ ایرانی را از دل مینیاتورهای ایرانی بیرون کشید و به‌عنوان طرحی نو برای فرش‌های دستباف ارائه کرد. در فرایند طراحی این محصولات، صورت ظاهری باغ کاملاً نو شده، طوری که باب میل انسان امروزی است. قالب چهارگوش فرش شکسته شده، رنگ‌ها شسته شده‌اند و یک اثر کاملاً مدرن و یک مفهوم کاملاً کهن به‌خوبی کنار هم نشسته و ترکیب شده‌اند.

سخن آخر

دنیای جدید، دنیای وسیع و گسترده‌ای است که مهم‌ترین ویژگی آن تنوع سلیقه و ارزش آن است. یک زمانی چیز به نام مد وجود داشت و همه باید یک‌شکل می‌بودند، وگرنه از مد می‌افتادند! اما امروز چیزی به نام تنوع اهمیت دارد، یعنی شما با هر سلیقه‌ای پذیرفته شده و ارزشمندید. در دنیا امروز برخی افراد سلیقه‌های نوگرا دارند و برخی افراد آثار کلاسیک را می‌پسندند و برخی تلفیق این دو را. از طرفی تولید انبوه فرش‌های سنتی و کلاسیک در بازارهای سنتی باعث شده هم نیاز جمع کثیری از مردم جامعه ایران بی‌جواب بماند و هم کیفیت تولید و طراحی آثار موجود کاهش یابد. پس اکثر اوقات، عده بسیاری در این بازار سرگردان به دنبال قطعه فرشی می‌گردند که بتواند یکتایی آن‌ها و سلیقه‌شان را به دیگران نشان بدهد. فرشی که بتواند نیاز زیبایی‌شناختی آن‌ها را پاسخ بگوید. ما در فرش حیدریان با کمک گرفتن از طراحان، نقاشان و هنرمندان بزرگ ایرانی برای پاسخگویی به این نیاز مجموعه فرش‌های نوینی را با حرف‌های مختلفی در پسشان تولید کرده‌ایم تا به‌نوبه خودمان بخشی از این شکاف را پر کرده و از آسیب‌های احتمالی آن پیشگیری کنیم. برای بازدید از این مجموعه‌ها می‌توانید به شعب مختلف فرش حیدریان سر بزنید و یا از طریق شبکه‌های اجتماعی و وب‌سایت زییین و فرش حیدریان با ما در ارتباط باشید.