شستشوی قالی‌های دستباف ایرانی

ایرانیان رسم قشنگی دارند که هرساله از اواسط زمستان برای آمدن بهار آماده می‌شوند. در این سنت زیبا، ما مردم ایران در زمستان از ناخواسته‌ها، پلیدی‌ها و آلودگی پاک می‌کنیم، چراکه باور داریم اگر خانه را پاک‌کنیم، جا برای آمدن بهار، زیبایی و پاکی باز می‌شود. یکی از مهم‌ترین اقداماتی که ایرانی‌ها همیشه به آن تأکید دارند، شستشوی قالی است.

پاک‌سازی و شستشوی فرش‌های دستباف، یکی از کلیدی‌ترین کارهایی است که برای حفاظت و نگهداری قالی باید انجام شود. قالی دستباف ایرانی، میراث فرهنگی ارزشمند و کالایی گران‌بها است که حفاظت از آن اصول و راه‌های خاص خود را دارد. زندگی کردن در ابر شهرهایی چون تهران که دست‌وپنجه نرم کردن با دوده و آلودگی هوا بخش ثابتی از زندگی روزمره شده ما را به این فکر می‌اندازد که به بهترین شکل ممکن مراقب فرش‌های دستباف ایرانی‌مان باشیم. تغییر سبک زندگی ما ایرانیان و مدرن شدن آن باعث شده تا بسیاری از ما یا مهمان‌هایمان با کفش روی فرش‌های اصیل ایرانی راه برویم. همه این‌ها کنار هم این سؤال را برای ما به وجود می‌آورد که برای شستن فرش دستبافی که داریم، چه‌کار باید بکنیم.

با ما همراه باشید تا در این مطلب از وبلاگ فرش حیدریان مهم‌ترین اصول و راهکارها برای شستن قالی‌های دستباف ایرانی را باهم مرور کنیم.

با مطالعه این مقاله شما قادر خواهید بود فرش‌های زیبای خود را بدون دغدغه و آسیب بشویید و همیشه تمییز نگهدارید. مهم‌ترین نکاتی که قبل از شستن قالی باید به آن توجه کنیم این است که آیا ما فضای کافی برای شستن و خشک‌کردن قالی را در اختیار داریم یا نه؟ آیا مهارت لازم برای انجام این کار داریم و مهم‌تر از همه آیا دغدغه محیط‌زیستی لازم برای این کار داریم که در نهایت باعث هدر رفت میزان خیلی زیادی آب بشویم؟ اگر پاسخ شما به این سؤالات مثبت است در ادامه مجموعه‌ای از نکات کلیدی را با شما در میان می‌گذاریم؛ اما اگر در پاسخ مثبت به سؤالات بالا کمی تردید دارید باز هم همراه ما باشید تا مناسب‌ترین راهکار را به شما پیشنهاد کنیم.

نوع رنگ فرش دستبافتان را بشناسید

یکی از نخستین اقداماتی است که ما در شستشوی روزمره لباس‌ها و پارچه‌های خانگی‌مان به آن توجه داریم، شناخت رنگ منسوجات و بافته‌هایمان است. همه ما هنگام خرید فرش دستباف یکی از مهم‌ترین سوا لاتی که می‌پرسیم در مورد رنگرزی فرش‌هایمان است. این‌که قالی دستباف ما با رنگرزی طبیعی یا اصطلاحاً رنگ رزی گیاهی رنگ شده باشد یا رنگرزی شیمیایی مهم‌ترین نکته‌ای است که حتی برای رفتارهای روزمره‌مان با فرش باید به آن توجه کنیم.

فرش‌های دستبافت ایرانی که رنگرزی شیمیایی دارند، اغلب به خاطر عدم تثبیت مناسب رنگ، هنگام شستشو رنگ پس می‌دهند که این باعث تداخل و به هم آمیختگی رنگی آن‌ها می‌شود. برای فهمیدن این موضوع کافی است، یک پارچه سفید نخی را نم‌دار کنید و روی قالی دستبافتان بکشید، اگر دستمال رنگی شود به این معنی است که هنگام شستشو قالی دستباف شما رنگ می‌دهد و آسیب خواهد دید؛ اما اگر از کاربران و همراهان فرش حیدریان هستید بدون شک می‌دانید که فرش‌های دستباف حیدریان با رنگ‌های طبیعی و گیاهی رنگرزی شده و فرایند تثبیت رنگ آن‌ها به شیوه سنتی و اصیل انجام می‌شود.

نوع بافت و پرزهای قالی دستبافتان را بشناسید

نوع پرزهای فرش عامل مهمی است که هم هنگام خرید باید به آن توجه کنیم و هم موقع شستشو. نوع بافت به لحاظ سستی و استحکامش و تراکم گره‌ها دو عامل دیگری هستند که باید به آن‌ها توجه کنیم. فرش‌های دستبافی که پرزهای بلند و تراکم بالا دارند، آلودگی را بیشتر به خود جذب می‌کنند و به همین روی نیاز به آب و شستشوی بیشتر و عمیق‌تری دارند. قالی‌هایی که در بافتشان از گره‌های سست و شل استفاده شده باید با دقت بیشتر و نیروی کمتری شسته شوند تا بافتار آن‌ها از هم نپاشد.

البته توجه به این نکته ضروری است که هنگام خرید، فرش متناسب با سبک زندگی خود را انتخاب کنیم؛ یعنی اگر روی فرش‌ها با کفش راه می‌رویم بهتر است فرش‌هایی با پرز کوتاه‌تر و گره محکم‌تر انتخاب کنیم. یا فرش‌هایی که پرز بلند دارند را در محیط‌های باز، زیر میز نهارخوری یا فضاهایی که رفت‌وآمد در آن زیاد است پهن نکنیم.

از مواد شوینده بی‌ضرر یا کم‌ضرر استفاده کنید

ماده شوینده یکی از مهم‌ترین عواملی است که در انتخاب آن باید دقت لازم را به عمل آوریم. اغلب ما بارها تجربه کردیم که برخی از شوینده‌های شیمیایی آسیب‌های جدی به پارچه‌های خانگی‌مان زده‌اند، به همین خاطر در مواجهه با فرش‌های دستبافمان باید حساس‌تر و دقیق‌تر عمل کنیم. بهترین شوینده‌هایی که برای شستشوی خانگی فرش دستباف ایرانی توصیه می‌شود، شوینده‌ها و شامپوهای مخصوص فرش است که آنزیم‌ها و حلال‌های کنترل شده دارند.

در گذشته بسیاری از ایرانیان فرش‌هایشان را با پودر لباس‌شویی دستی می‌شستند، اگر شما هم برای این کار مصمم هستید، بهتر است بدانید که پودر باید درون آب حل شود و هیچ‌وقت از صابون‌های قوی و مواد قلیایی برای شستن قالی دستباف استفاده نکنید.

شستن فرش دستباف چند مرحله دارد؟

شستن اصولی فرش دستباف ایرانی فرایندی آشنا و شش مرحله‌ای دارند که اجزا آن عبارت‌اند از: غبارروبی، لکه‌بری، خیس کردن، شستشوی اصلی، آبکشی و خشک‌کردن. در ادامه با این مراحل بیشتر آشنا خواهیم شد.

غبارروبی فرش یعنی چه؟

غبارروبی فرش نخستین مرحله و یکی از کلیدی‌ترین کارها برای صرفه‌جویی در زمان شستشو و مصرف آب است. فرش دستباف ایرانی، به خاطر آنکه پرزهای متراکم و بلند دارد، قابلیت زیادی برای جذب گردوغبار دارد و اگر این ذرات به‌خوبی از دل آن خارج نشوند، هنگام خیس خوردن به ذرات گل و لایی تبدیل می‌شوند که خارج کردن آن به‌مراتب سخت‌تر و آسیب‌زا است. ناگفته نماد که تماس مداوم خاک با پشم و ابریشم، به‌مرورزمان باعث خوردگی و پوسیدگی پرزهای فرش می‌شود.

در این مرحله نخست باید فرش را در حالت پهن‌شده با جاروی دستی یا برقی، از شر خاک‌ها و ذرات سطحی پاک کرد. در مرحله دوم، باید آن را روی یک میله یا لوله آویزان کردن و با یک قطعه چوب شبیه راکت ورزشی به آن ضربات متوالی اما نه‌چندان سخت وارد کرد تا خاک‌هایی که به عمق و جان فرش نفوذ کرده‌اند نیز خارج شوند.

چطور فرش را لکه بری کنیم

لکه بری فرش فرایندی دقیق و تخصصی است که قبلاً در دو پست (اینجا و اینجا) در مورد آن صحبت کردیم. درصورتی‌که فرش شما لکه خاص، بزرگ و عمیق نداشته باشد می‌توانید از این مرحله گذر کنید.

بگذارید فرش دستبافتان قدری خیس بخورد

خیس کردن فرایندی حساس است که به همان اندازه که می‌تواند کمک‌کننده باشد، اگر اشتباه انجام گیرد آسیب‌زا خواهد بود. در گذشته گروهی اعتقاد داشتند که خیس خوردن یک یا چندروزه فرش دستباف و استفاده از آب داغ باعث تمیزی فرش می‌شود؛ اما امروزه به تجربه می‌دانیم که چنین کاری صرفاً ریسک پوسیدگی و آسیب‌های جدی نظیر اختلاط رنگ و دفرمه شدن را بیشتر می‌کند. در این مرحله صرفاً باید از آب ولرم مایل به سرد استفاده شود و مدت‌زمان آن نیز بیش از 2 الی 3 ساعت نشود.

اما فرش دستبافمان را چطور بشوییم؟

پس از خیس خوردن نوبت به ریختن آب و شوینده روی فرش می‌شود. در این مرحله باید با برس و فرچه‌هایی که خیلی زبر نباشند، پرزهای فرش را با شوینده اصطلاحاً بسابیم تا باقی‌مانده ذرات خاک، چربی و سایر آلودگی‌ها از آن خارج شود. در گذشته این کار با جاروهای چوبی دستی انجام می‌گرفت و امروز هم باید توجه کنیم که ابزار ما پرزهای زبر، تیز و نازک نداشته باشد که باعث خوردگی و آسیب پرزهای قالی شود.

آبکشی اصولی فرش دستباف ایرانی چگونه است؟

خارج کردن مواد شوینده از بافت یک فرش مهم‌ترین مرحله در نظافت آن است، چراکه باقی ماندن مواد شوینده بین پرزها و در تاروپود قالی سبب پوسیدگی و از بین رفتن بافت فرش می‌شود. در گذشته در این مرحله آن‌قدر آب روی فرش ریخته می‌شد تا تمام مواد اضافی آن خارج شود و سپس با پارو آبگیری می‌شد تا مبادا رنگ پس دهد. شما نیز با ابزاری پارو مانند می‌توانید این‌گونه آب اضافی را خارج کنید، فقط دقت داشته باشید که ضربات پارو چنان نباشد که تاروپود و پرز فرش را از هم جدا کند. پس از آبگیری می‌توانید آب اضافی پرز را با دستمال‌های نخی بگیرید و مدتی روی زمین رها کنید تا آب آن خارج شود. به یاد داشته باشید، هنگام پهن کردن فرش روی ریشه آن آب نگیرید زیرا ممکن است ریشه‌های فرشتان زرد شود.

خشک‌کردن فرش دستباف

توجه داشته باشید که هیچ‌گاه پس از شستشو، فرش دستبافتان را به مدت طولانی لوله نکنید و در حالت لوله شده درون آن آب نگیرید. برای خشک‌کردن، بهتر است فرش را در مکانی شیب‌دار و پشت به آفتاب پهن کنید تا در هوای آزاد خشک شود.

اگر فرش حیدریان دارید، شستشوی اصولی و تضمینی آن را به ما بسپارید

فرش حیدریان به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فرش دستباف ایرانی، همواره دغدغه آن را دارد که بهترین خدمات از مرحله مشاوره و پرو تا نگهداری را به مخاطبان و همراهان همیشگی خود ارائه دهد. یکی از مهم‌ترین خدمات این مجموعه شستشوی دقیق، تمیز و اصولی فرش دستباف شما با بهترین امکانات، زیر نظر کارشناسان فرش دستباف و به شیوه‌ای دوستدار محیط‌زیست است. کافی است تلفن را بردارید و با این مجموعه تماس بگیرید. ما فرش را از شما تحویل می‌گیریم و تمیز و سالم در کوتاه‌ترین زمان ممکن به شما بازمی‌گردانیم.

• تلفن جهت هماهنگی برای شستشو فرش دستباف حیدریان : ۰۹۳۵۶۶۶۲۲۹۵

فرش حیدریان